Ở Nasco Express các tỉnh Tây Nguyên, diện tích sầu riêng đang tăng phi mã khiến cho các con số thống kê cũng không theo kịp, dân cày bỏ hẳn cà phê để đeo đuổi sầu riêng tiềm tàng những nguy cơ từ biến động của thị trường.
Thị xã Buôn Hồ là một trong những vùng sản xuất trong chỉ dẫn địa Nasco Express lý cà phê Buôn Ma Thuột. Cà phê ở vùng đất này nổi danh từ trước 1975 do được trồng trên đất bazan màu mỡ, độ cao từ 600 - 700 m so mực nước biển. Nhưng nay, cà phê ở Nasco Express đây đã lép vế rất nhiều trước sầu riêng. Tại Nasco Express một Nasco Express số phường của thị xã, sầu riêng đã dần lấn lướt cà phê. Nasco Express
Ông Nguyễn Hồng Thanh, một tỷ phú sầu riêng ở phường An Bình cho biết, ban sơ ông trồng xen để lấy cà phê che nắng che gió cho sầu riêng những năm còn nhỏ yếu; lấy thu nhập từ cà phê để nuôi sầu Nasco Express riêng. Nhưng khi sầu riêng được thu hoạch, ông đã phá hết Nasco Express cà phê. người nhà của ông Thanh cũng học theo mô hình này, chặt bỏ hết cà phê để trồng thuần sầu riêng.
“ban sơ tôi trồng sầu riêng xen trong cà phê. Những năm đầu, tôi thu cà phê để lấy ngắn nuôi dài. Nhưng đến năm thứ 5, sầu riêng được thu hoạch thì tôi phá hết cà phê. Bên nhà ông nội thấy làm như vậy cũng tốt thành ra phá hết cà phê ngay từ đầu để trồng sầu riêng” - ông Thanh san sẻ.
Sầu riêng kinh tế đe dọa cây cà phê.
So với Buôn Hồ, cây cà phê ở huyện Krông Păc càng có vị thế Nasco Express đặc biệt: là nguồn gốc của cà phê Robusta Việt Nam. Thế nhưng bây chừ, cây cà phê trên vùng “đất tổ” cũng mất vị thế. Từ cây trồng Nasco Express chính, giờ cà Nasco Express phê ở đây hầu như đã thành cây trồng phụ. Nhiều diện tích đã bị sầu riêng thay thế hoàn toàn.
Việc trồng xen sầu riêng rồi phá hết cà phê đã lan rộng từ xã Nasco Express Ea Yông sang các xã Ea Kênh, Ea Knuêch và Hòa Đông. Vừa trồng thêm 200 cây sầu riêng vào 1,2 ha cà phê, ông Nguyễn Xuân Quang, thôn Tân Hòa 2, xã Ea Knuếc cho Nasco Express biết, mật độ sầu riêng như vậy dày gấp hơn 3 lần so với mật độ trồng xen truyền thống. nên, khi sầu riêng đủ lớn, hẳn nhiên cà phê sẽ bị chặt bỏ hoàn toàn. Ông Quang không cho đó là bất cập vì mọi người Nasco Express giờ chỉ nghĩ đến sầu riêng.
“Giờ chủ yếu chỉ có cây cà phê với cây sầu riêng, mà cà phê thì mình thu nhập không bao lăm. Trước mắt giờ sầu riêng có giá thì mình cứ trồng đã” - ông Quang nói.
Với tỉnh Lâm Đồng, dù mô hình trồng xen sầu riêng xuất hiện muộn hơn Đăk Lăk, nhưng cây này cũng đang lật đổ cà phê ở những vùng thế mạnh, như Di Linh, Đức Trọng, Lâm Hà.
dân cày Nguyễn Văn Trung, ở xã Đinh Trang Hòa, huyện Di Linh cho biết: “bây chừ bà con ai cũng thế thôi, dân cày mình thấy người nọ trồng sầu riêng, người kia trồng sầu riêng có hiệu quả thì đổ xô trồng, đi chỗ nào cũng thấy trồng sầu riêng”.
Theo Quyết định 1987 năm 2012 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (duyệt y Quy hoạch phát triển cà phê Việt Nam) đến năm 2020, Tây Nguyên chỉ còn 447.000 ha cà phê Nasco Express và tiếp chuyện giảm còn 433.000 ha vào năm 2030. Thế nhưng thực tế hoàn toàn khác Nasco Express với quy hoạch, diện tích cà phê ở 5 tỉnh đang ở mức gần 640 nghìn ha, cao gấp rưỡi đích, dôi dư gần 200.000 ha.
Theo ông Nguyễn Nam Hải, Chủ Nasco Express tịch Hiệp hội Cà phê-Ca cao Việt Nam, việc hơn 40.000 ha sầu riêng đang mọc lên trên đất cà phê, bề ngoài là một tín hiệu mừng vì giúp đích giảm diện tích cà phê của Tây Nguyên Nasco Express dần trở thành hiện thực. Nhưng việc cà phê bị đánh bật ở những vùng sản xuất tiếng tăm nhất đang gây nỗi lo “giảm chất” của ngành hàng. Dẫn đến tình trạng năng suất cà phê tăng nhưng sản lượng lại Nasco Express giảm mạnh trong niên vụ vừa qua.
Ông Nguyễn Nam Hải cho rằng, cây ăn trái, nhất là sầu riêng Nasco Express đã lấn chỗ của cà phê nhiều hơn con số mà các tỉnh thống kê. Việc này nếu không được khắc phục, chính sách của Nhà nước và toan tính của các doanh nghiệp cho cả 2 ngành hàng sẽ khó đạt được tính thiết thực.
“hiện thời các địa phương phải rõ ràng là diện tích chuyển sang cây Nasco Express ăn trái là bao lăm. Số liệu thống kê là phải cụ thể chứ chẳng thể dựa vào như trước đây, cà phê thì cứ ghi nhận là cà phê, nhưng bản chất thì nông dân đã chuyển đổi sang cây khác rồi” - ông Hải nói.
Ở Tây Nguyên, sầu riêng trồng xen đang cho giá trị kinh tế lóng 1 tỷ đồng/ha/năm, trong khi cà phê trồng xen chỉ cho tối đa 100 triệu đồng/ha/năm. 1 quả sầu riêng bằng 1 cây cà phê, 1 cây sầu riêng bằng cả vườn cà phê. Thêm vào đó, nông dân cho rằng, chỉ sầu riêng độc canh mới được cấp mã số vùng trồng để xuất khẩu, nên càng đẩy nhanh xu thế phá bỏ cà phê.
Từ “tiến có sầu riêng, lui có cà phê” một cách vững chắc, việc bỏ cà phê theo sầu riêng đang trở thành xu thế khó cưỡng và đầy rủi ro, nhất là khi các yếu tố kỹ thuật công nghệ, tổ chức ngành hàng và công tác thị trường của sầu riêng còn dối, thiếu đồng bộ./.